Türkiye'nin dört bir yanı zenginliklerle dolu. Dağlarımız altın, ovamız petrol, toprağımız bereket… Ancak ne gariptir ki bu zenginliğin çoğu, bizden çok başka ellere hizmet eder hale geldi. Özelleştirme adı altında "verimlilik" süsüyle sunulan bu büyük dönüşüm, aslında ülkenin kalbinden parçalar koparmaktan başka bir şey değil.
80'li yılların sonlarından itibaren başlayan özelleştirme rüzgârı, 2000'lerle birlikte fırtınaya döndü. Sadece bankalar ya da limanlar değil; şeker fabrikalarından madenlere, kâğıt fabrikalarından enerji santrallerine kadar stratejik her alanda "devletin yükü" dedikleri varlıklar elden çıkarıldı. Ama bu yükün aslında halkın geleceği olduğu hiç konuşulmadı.
Mesela bor rezervlerimiz… Dünya bor potansiyelinin %70'inden fazlası Türkiye'de. Bu stratejik madenin işlenmesi, katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülmesi bizim elimizde olmalıydı. Ama biz ne yaptık? Ham maddeyi ucuza ihraç edip, işlenmiş ürünleri pahalıya ithal ettik. Aynı döngü altın ve kromda da yaşandı. Ülkemizde çıkarılan altın, çoğu zaman yabancı şirketlerin yönetiminde işletildi. Kazancın büyük kısmı dışarıya gitti, çevreye kalan ise siyanürle kirlenmiş toprak oldu.
Peki ya fabrikalar? Yıllarca bir milletin vergileriyle kurulan SEKA'lar, TEKEL'ler, Sümerbank'lar… Bugün sadece tabelaları kaldı hafızamızda. Şeker fabrikalarının özelleştirilmesiyle pancar üretimi darbe yedi, köylü üretimden çekildi, ithal mısır şekeri piyasayı doldurdu. Sonuç? Ne sağlığımız kazandı, ne ekonomimiz.
Elbette devlet her şeyi işletmek zorunda değil. Ama mesele sadece işletme değil; stratejik kaynakların kontrolü. Bugün dünyada gelişmiş ülkeler, kritik kaynakları ulusal güvenlik meselesi olarak görürken; biz elimizdeki değerleri, kısa vadeli gelir uğruna göz göre göre kaybettik.
Özelleştirme elbette tek başına "kötüdür" demek kolaycılık olur. Ama eğer bu süreç, şeffaflıktan uzak, halk yararı gözetilmeden, denetimsiz ve plansız yürütülüyorsa; ortada kamu çıkarı değil, sadece kâr amaçlı bir sermaye transferi vardır.
Bugün artık sormamız gereken şudur: Yer altı kaynaklarımızdan fabrikalarımıza kadar "milli" olan ne kaldı elimizde? Ve daha da önemlisi: Kalanları korumak için ne yapıyoruz? Ülkemiz, doğal kaynaklar açısından zengin bir ülke olmasına rağmen, bu zenginliklerin büyük bir kısmı özelleştirme adı altında yabancı ve yerli sermayeye aktarıldı. Özelleştirme süreci, verimlilik ve ekonomik kalkınma vaatleriyle başlasa da, çoğu zaman halkın çıkarları ve stratejik hedefler göz ardı edildi. Anayasa'nın 168. maddesi der ki: "Tabii servetler ve kaynaklar devletin hüküm ve tasarrufu altındadır." Yani halk adına, devlet bu kaynakların sahibidir. Ancak bu işin teorisi. Pratikte işler pek de böyle yürümüyor. Özelleştirmeler, yabancı yatırımcılarla yapılan anlaşmalar ve ruhsat politikaları derken, yer altı servetlerimizin önemli bir kısmı özel şirketlerin kontrolüne geçti. Dahası, bu şirketlerin bir bölümü yabancı sermayeye ait.
Ariana Resources: İngiltere merkezli bu şirket, Artvin ilinde 19 arama ruhsatı almış ve Mardin Kızıltepe ile Balıkesir Sındırgı'da toplam 1.820 km² alanda altın arama çalışmalarını sürdürmektedir.
Stratex International: İngiltere merkezli bu şirket, Ordu Altıntepe ve Balıkesir Kızıltepe altın madenlerinde faaliyet göstermektedir.
Kim bu yabancı sermayeler, gelin bunlara daha yakından bir göz atalım.
Kaz Minerals (İngiltere merkezli)
Faaliyet Alanı: Bakır madenciliği
Kaz Minerals, Türkiye'deki bakır madenleri üzerinde çalışmalar yapmaktadır. 2000 yılından beri Türkiye'nin çeşitli maden sahalarına yatırım yapmış ve işletme süreçlerini devam ettirmektedir.
Eldorado Gold: Kanadalı Eldorado Gold, Türkiye'de Kışladağ ve Efemçukuru altın madenlerini işletmektedir. 2006 yılından beri kaynaklarımızı sömürmeye devam ediyor.
Alamos Gold: ABD merkezli bu şirket, Çanakkale il sınırlarında Ağı Dağı, Kirazlı ve Çamyurt bölgelerinde altın arama çalışmalarını yürütmektedir. 2010 yılından beri kaynaklarımızı sömürmeye devam ediyor.
Fronteer Eurasia: Cayman Adaları merkezli bu şirket, Kuzeydoğu Anadolu'da yaptığı altın arama çalışmalarında 3.5 milyon ons'luk altın rezervi bulmuştur. 2004 yılından beri kaynaklarımızı sömürmeye devam ediyor.
Doğu Truva Madencilik: Cayman Adaları merkezli bu şirket, Çanakkale il sınırlarında altın arama faaliyetleri yürütmektedir. 2004 yılından beri kaynaklarımızı sömürmeye devam ediyor.
Yer altı ve yer üstü zenginliklerimizin yerli ve yabancı ecnebilere peşkeş çekilmesine hayır diyorum.
